Các Phương pháp dạy học tích cực
Các Phương pháp dạy học tích cực
CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC
Cùng với sự phát triển của đất nước đang tiến tới công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Để đáp ứng được với nhu cầu phát triển của thời đại thì việc cần thiết là sự đổi mới trong công tác giáo dục. Việc đổi mới phương pháp dạy học đang thực hiện trong nhà trường hiện nay là bước chuyển mạnh mẽ từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học. Tăng cường việc học tập theo nhóm, đổi mới quan hệ giáo viên - học sinh theo hướng cộng tác là phương pháp được nhiều giáo viên áp dụng. Dưới đây tôi xin trình bày một số phương pháp dạy học hiện nay đang được sử dụng rộng rãi.
Trước hết là phương pháp thảo luận lấy học sinh làm trung tâm hiện nay đã và đang được áp dụng một cách có hiệu quả trong các nhà trường. Từ xưa đến nay trong nền giáo dục của chúng ta vẫn thường xuyên áp dụng phương pháp dạy học truyền thống khi giáo viên trở thành trung tâm, như một kỹ sư thuyết trình trên bục giảng. Nếu chỉ để lắng nghe thì phương pháp dạy học này khiến học sinh rất chăm chú nghe giảng. Tuy nhiên một thực tế là học sinh rơi vào thế bị động và không có những ý kiến và suy nghĩ chưa thực sự sâu sắc. Vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm là vô cùng cần thiết và hữu ích vì phương pháp này giúp người học có khả năng nghe, nói và hiểu. Bên cạnh đó việc thực hiện việc thảo luận lấy học sinh làm trung tâm khá dễ dàng, giáo viên chỉ cần tạo ra các câu hỏi kích thích khả năng tư duy của học sinh sẽ có thể đào sâu, mở rộng kiên thức liên quan đến bài học. Học sinh sẽ cảm thấy hứng thú và khơi gợi khả năng tìm tòi học tập, thể hiện năng lực của bản thân trước thầy cô và bạn bè. Việc thảo luận theo nhóm sẽ giúp tất cả học sinh có cơ hội tham gia trợ giúp nhau tìm hiểu nội dung câu hỏi mà giáo viên giao mà phương pháp truyền thống chỉ được một số ít khoảng 5 đến 7 học sinh trả lời, tham gia suy nghĩ, tư duy. Đây cũng là phương pháp tạo được khối đoàn kết trong nhóm học sinh và sự ghanh đua với các nhóm khác.
Một phương pháp khác cũng rất có tính khả thi là: Thực hiện kết nối bài học với thực tế. Thiết nghĩ đây là một phương pháp rất hữu ích khi học sinh vừa được học chương trình sách giáo khoa vừa kết nối được với thực tiễn xã hội. Học sinh được áp dụng lý thuyết với thực tế xã hội. Việc học này sẽ hiệu quả hơn rất nhiều khi học sinh chỉ tìm hiểu kiến thức mỗi trong sách giáo khoa. Như ở bộ môn Công nghệ khi học sinh được học về các phương pháp cắm hoa, làm món ăn, thêu thùa, khâu vá. Giáo viên cần cho học sinh thực hành ngay tại lớp có thể theo hình thức cá nhân hoặc nhóm. Như vậy học sinh mới thực sự hiểu được ý nghĩa của bài học.
Hay trong bộ môn Ngữ văn khi giáo viên cho học sinh tìm hiểu đến chủ đề các hiện tượng xã hội nóng hổi, mang tính thời sự đặc biệt liên quan đến lứa tổi thanh thiếu niên. Giáo viên sẽ giao nhiệm vụ cho cá nhân hoặc nhóm khảo sát thực tế, thống kê tỷ lệ, so sánh giữa các năm gần nhất. Tìm hiểu các giải pháp thực tế để khống chế hoặc giảm tỷ lệ của các hiện tượng.
Trong môn Vật lý, Hóa học, Sinh học giáo viên cũng có thể xem xét các ứng dụng nào thực tế để mang vào giờ học cho học sinh trải nghiệm.
Một phương pháp dạy học nữa cũng tăng tính độc lập của học sinh đó là: Tăng quyền tự chủ của học sinh. Điều đó có nghĩa là người thầy chỉ cần cung cấp cho học sinh mục tiêu bài học cho phép học sinh được lựa chọn cách học trong khuôn khổ định hướng của giáo viên. Tự chủ giúp học sinh có quyền , có tiếng nói trong học tập, thể hiện được cách nhìn và quan điểm cá nhân. Vì mỗi một học sinh có một sở thích cũng như điểm mạnh khác nhau. Vậy nên nếu được tự chủ sẽ làm bài học sinh động, sánh tạo và phong phú hơn. Ví dụ trong môn Ngữ Văn khi giaó viên ra đề có thể cho học sinh lựa chọn một vài gợi ý để các em có thể tự suy nghĩ và bộc lộ những quan điểm cá nhân, giáo viên không nên áp đặt vào một khuôn khổ nhất định. Nhiều học sinh sẽ có cảm nhận bị kìm kẹp, gò bó khó viết.
Một thực tế mà ngày nay chúng ta đều nhận thấy là khả năng đọc của học sinh đang bị hạn chế. Thời gian rảnh rỗi thay vì đọc sách hoặc đọc những thông tin hữu ích trên mạng xã hội thì học sinh sẽ bị cuốn hút vào facebook, zalo, điện tử...Vì vậy giáo viên cần tìm hiểu và cung cấp cho các em những nguồn tài liệu, sách báo có nội dung phục vụ cho việc học của các em. Giúp các em có niềm vui đọc sách. Giáo viên có thể xây dựng tủ sách tại lớp học bằng cách quyên góp, mua sắm những cuốn sách có giá trị. Mặt khác giáo viên cũng cần chia sẻ những câu chuyện, tác phẩm hay mà mình biết để học sinh tìm đọc. Ví như giáo viên môn Lịch sử, Ngữ văn cần kích thích tư duy và cả trí tò mò của học sinh về những câu chuyện về danh nhân lịch sử, các giai thoại, các tác phẩm văn học nổi tiếng thông qua các bài giảng trên lớp. Việc ra bài tập về nhà và câu hỏi tìm hiểu trước bài học cũng nên hướng về những nội dung mà đồi hỏi người học phải tìm đọc qua sách, báo, mạng. Ngoài ra nhà trường cần tổ chức hoạt động thi đọc sách để kích thích khả năng đọc của học sinh và cũng là để phát hiện ra những nhân tố tài năng trong lĩnh vực đọc.
Trên đây là bốn phương pháp đổi mới phương pháp dạy học mà bản thân tôi thấy có khả năng áp dụng rộng rãi. Tuy nhiên tùy thuộc vào từng bài học, môn học, đối tượng mà giáo viên vận dụng cho phù hợp để đạt hiệu quả tốt nhất.
